14 верасня

14 верасня — дзвесце пяцьдзясят сёмы (дзвесце пяцьдзясят восьмы ў высакосны год) дзень года па Грыгарыянскім календары.

Падзеі

• 775: Леў IV становіцца імператарам Візантыі
• 1066: Заваяванне Англіі нарманамі: у бітве пад Гасцінгсам нарманы на чале з Вільгельмам Заваёўнікам перамагаюць англасаксонскую армію Гаральда Годвінсана.
• 1408: Заключэнне «вечнага міру» паміж вялікім князём літоўскім Вітаўтам і вялікім князём маскоўскім Васілём I (стаянне на Угры 1408 — канец вайны 1406—1408 гадоў).
• 1557: Паміж ВКЛ і Інфлянтамі заключаны Пазвольскі дагавор.
• 1752: Брытанія і яе калоніі перайшлі на грыгарыянскі каляндар.
• 1791: Папская дзяржава і Авіньён уключаны ў склад Францыі
• 1794: Корпус расійскіх ваойскаў А. Суворава нанес паразу польскай арміі пад Дзівінам.
• 1811: У Прусіі адменена феадальная сістэма.
• 1812: Войскі Напалеона увайшлі ў Маскву.
• 1853: Турцыя абвясціла вайну Расійскай імперыі, пачалася Крымская вайна.
• 1857: Англійскія войскі пачалі штурм Дэлі, які яны захапілі пад час паўстання сіпаеў.
• 1865: Увядзенне ў Расійскай імперыі закона аб адмене папярэдняй цэнзуры.
• 1867: Выйшаў у свет першы том “Капітала” Карла Маркса
• 1906: У Вільні выйшаў першы нумар “Нашай долі”.
• 1911: У Кіеве смяротна паранены Пётр Сталыпін
• 1917: Расія аб’яўлена Часовым урадам рэспублікай
• 1920: Пачаў сваю дзейнасць Беларускі дзяржаўны акадэмічны тэатр імя Янкі Купалы ў Мінску.
• 1921: У Вільні выйшаў першы нумар штотыднёвіка “Беларускія ведамасці” (рэд. М. Гарэцкі).
• 1927: У Ніцы з-за таго, что шарф наматаўся на кола аўтамабілю, загінула амерыканская танцоўшчыца Айседора Дункан
• 1936: На сакрэтнай нарадзе НКУС СССР приняў рашэнне аб масавай засылцы сваіх супрацоўнікаў у Іспанію для ўдзелу ў грамадзянскай вайне
• 1939: У ЗША ў паветра ўзняўся першы верталёт І. І. Сікорскага — VS-300
• 1954: На Тоцкім палігоне (Расія) праведзены вайсковыя вучэнні ва ўмовах рэальнага ядзернага выбуху з удзелам да 45 тысяч вайскоўцаў
• 1957: ААН асудзіла ўвод савецкіх войскаў у Венгрыю.
• 1960: Заснавана Арганізацыя краін-экспарцёраў нафты (АПЕК). У яё ўвайшлі Ірак, Іран, Кувейт, Саудаўская Аравія і Венесуэла.
• 1972: Папа Рымскі Павел VI адмяніў пострыг валасоў на галаве каталіцкіх святароў (танзуру), што было абавязковым з V ст.
• 1973: Кярчы і Наварасійску надана званне горад-герой
• 1974: Адкрыўся метрапалітэн Сан-Паўлу
• 1984: Першы ў свеце пералёт праз Атлантычны акіян на паветраным шары выкананы амерыканскім ваеным лётчыкам у адстаўцы Джо Кітынджэрам
• 2003: Швецыя ў выніку рэферэндуму адмовілася ад переходу на агульнаеўрапейскую грашовую адзінку Еўра
• 2003: У выніку рэферэндуму Эстонія далучылася да Еўрапейскага Саюза
• 2015: Навукоўцамі ўпершыню зарэгістравана гравітацыйная хваля, яна была выклікана зліццём дзвюх чорных дзірак на адлегласці 1,36 мільярдаў светлавых гадоў ад Зямлі

Нарадзіліся

• 1618: Пітэр Лелі, англійскі мастак
• 1737: Іаган Міхаэль Гайдн, аўстрыйскі кампазітар
• 1760: Луіджы Керубіні, італьянскі кампазітар
• 1769: Аляксандр Гумбальт, нямецкі натураліст (пам. 6.5.1859)
• 1864: Роберт Сесіл, брытанскі юрыст, парламенцкі, грамадскі і дзяржаўны дзеяч, ідэолаг Лігі Нацый (пам. 24.11.1958)
• 1876: Цэзар Клейн, нямецкі мастак
• 1884: Фабіян Абрантовіч, беларускі рэлігійны і грамадскі дзеяч, каталіцкі святар, прыхільнік беларусізацыі касцёла (пам. 1946)
• 1920: Альберта Кальдэрон, аргенцінскі матэматык
• 1938: Леанід Левановіч, беларускі пісьменнік

• 1951: Уладзімір Мікалаевіч Мельнікаў, украінскі паэт, празаік, кампазітар
• 1960: Меліса Леа, амерыканская актрыса
• 1965: Лявон Вольскі, беларускі рок-музыка

Памерлі

• 258: Кіпрыян Карфагенскі, айцец царквы
• 407: Іаан Златавуст
• 1164: Імператар Сутоку
• 1321: Дантэ Аліг’еры, італьянскі паэт эпохі Адраджэння
• 1523: Адрыян VI, Папа Рымскі (нар. 2.3.1459)
• 1712: Джавані Даменіка Касіні, італьянскі і французскі астраном
• 1743: Нікала Ланкрэ, французскі мастак
• 1820: Франсуа Жазеф Лефеўр, маршал Францыі
• 1891: Ёханес Босбам, нідэрландскі мастак
• 1905: П’ер Саварн’ян дэ Браза, італа-французскі падарожнік
• 1927: Айседора Дункан, амерыканская танцоўшчыца
• 1937: Сяргей Астрэйка, беларускі паэт (нар. 9.7.1912)
• 1964: Язэп Пушча, беларускі паэт, настаўнік, адзін з заснавальнікаў літаб’яднання «Узвышша» (нар. 20.5.1902)
• 2000: Ежы Гедройц, польскі публіцыст, выдавец і рэдактар польскага часопісу «Kultura» у Парыжы

Святкуюць